Stappenplan:

Vernissen van een schilderij

Het is gebruikelijk dat een schilderij na voltooiing wordt voorzien van een vernislaag. Dat heeft meerdere redenen: het schilderij wordt beschermd tegen stof, vuil en vochtinvloeden. Je kunt een glanzende laag aanbrengen
op matte verf en je kunt verschillen in glans egaliseren. Een vernislaag geeft ook meer diepte en contrast aan kleuren. In een goed gesorteerde kunstschilderswinkel zijn tientallen soorten vernis te vinden.
Welke kies je en hoe gaat vernissen in zijn werk?

Door Rob Wijnands

De meeste vernissen zijn te koop in een spuitbus of in vloeibare vorm om met een penseel aan te brengen. Beide hebben voordelen en nadelen. Als je heel glad en vlak geschilderd hebt, kun je een vernislaag prima met
een penseel aanbrengen. Als je veel reliëf in de verf hebt aangebracht met gels of andere verdikkingsmiddelen, is vernissen met een penseel niet zo handig. Je strijkt langs de randen van het reliëf plasjes vernis in
de diepe delen. In zo'n geval is een spuitbus veel beter. Gebruik je een spuitbus, dek de omgeving dan goed af aangezien er heel wat spuitnevel naast het schilderij gaat. Bij vernissen met een penseel heb je daar geen
last van, maar moet je na afloop het penseel wel goed schoonmaken. Bij vernissen op terpentinebasis verbruik je daar heel wat terpentine mee. Je kunt ook kiezen voor een vernis op waterbasis. Dan maak je het
penseel heel eenvoudig schoon met water en zeep.

Olieverf
Een olieverfschilderij kun je niet zomaar vernissen. Door de extreem lange droogtijd van olieverf mag je de eerste laag vernis, afhankelijk van de laagdikte van de verf, na ongeveer een maand aanbrengen. Je moet
dan eerst retoucheervernis gebruiken. Dat is een vernis die het schilderij beschermt en ingeschoten plekken een egale glans geeft, maar die zuurstof doorlatend is. Hierdoor kan de olieverf achter deze eerste vernislaag
doordrogen. Pas na ongeveer een jaar mag je de definitieve eindvernis -mat of glanzend- op het schilderij aanbrengen. Vernis voor olieverf is altijd vernis op terpentinebasis.

Acrylverf
Een acrylschilderij is iets gemakkelijker te vernissen dan een olieverfschilderij. Afhankelijk van de laagdikte is acrylverf na een week helemaal doorgehard. Let op bij het gebruik van acrylgels: die worden soms
zo dik aangebracht dat je langer dan een week moet wachten. Bij hoogglanzende zeer glad en dik aangebrachte lagen gel kun je hechtingsproblemen krijgen. Acrylvernis is verkrijgbaar op terpentinebasis en op
waterbasis.

De techniek
Het volgende geldt voor alle vernissoorten: leg het schilderij plat op een tafel. Dek de omgeving af tegen spatten en spuitnevel.

Vernissen met een penseel
Neem een geschikte verniskwast. Een spalter voldoet uitstekend. Wees niet te zuinig met de breedte. Afhankelijk van de afmeting van het schilderij kies je een spalter met een breedte van 7 tot wel 15 centimeter.
Hoe breder de spalter hoe minder kans op strepen en ongelijke laagdikte. Schenk de vernis uit de fles in een liefst vierkante platte bak of schaal. Vierkant is handig, omdat je dan na afloop over de hoek het restant vernis weer terug in de fles kunt gieten. Doop de spalter in de vernis en breng dit van boven naar onder aan in egale lagen. Werk snel en blijf niet te veel in de laag vernis doorstrijken. Zodra het droogproces
begint, wordt de vernis stroperig en maak je alleen maar meer strepen in de vernis. Laat deze laag goed drogen.

Matte vernis breng je in één laag en in één richting op. Horizontaal of verticaal. Dit in verband met de matteringsdeeltjes die in één richting moeten liggen.
Glanzende vernis breng je in meerdere dunne laagjes
aan die je tussentijds laat drogen. Breng de laagjes beurtelings horizontaal en verticaal aan. Drie tot vier laagjes zijn voldoende.

Vernissen met een spuitbus
Schud de spuitbus lang en zorgvuldig. Twee minuten lijkt eindeloos lang, maar het is wel nodig. Zeker bij matte vernis, want daar zit een soort was in die je heel goed door het oplosmiddel moet mengen. Houd de
spuitbus rechtop en spuit op ongeveer 30 centimeter afstand de nevel op het schilderij. Begin naast het schilderij. Druk op de spuitdop en laat aan de andere kant naast het schilderij los. Ga niet heen en weer
terwijl je de dop permanent ingedrukt houdt. Als je dat doet, komt er aan de zijkanten twee keer zoveel vernis dan in het midden. Spuit niet naar beneden tegen het doek, maar spuit recht naar voren
en laat de nevel op het doek neerdalen. Ook bij spuiten laat je de eerste laag drogen voordat je een tweede laag haaks op de eerste aanbrengt.

(dit artikel is overgenomen uit 4art inspiration magazine najaar 2014)